Woonstad Gent: Inspiratienota

Om de vele uitdagingen op het vlak van wonen aan te gaan, heeft Stad Gent einde 2017 een Taskforce Wonen opgericht.

Tegelijkertijd begon de dienst Wonen aan een inspiratienota voor het toekomstige woonbeleid in Gent. Voor de samenstelling hiervan deed Gent een beroep op de expertise van het kenniscentrum: Dirk Geldof was mede-auteur van de inspiratienota voor de hoofdstukken in verband met superdiversiteit; hij schreef ook mee aan de beleidsaanbevelingen.

Op donderdag 22 november 2018 werden zowel de beleidsaanbevelingen vanuit deze Taskforce als de inspiratienota van de dienst Wonen aan het grote publiek voorgesteld. De inspiratienota geeft een omgevingsanalyse en stelt de vraag welke richting het woonbeleid zou moeten uitgaan.

Inspiratienota voor een meer diverssensitief woonbeleid

Deze inspiratienota is geen klassieke woonstudie. Het is het verhaal van wonen in Gent voor jong en oud, alleenstaanden en gezinnen die hier graag zouden blijven wonen maar het daar steeds moeilijker mee hebben. De focus op armoede en diversiteit is een zeer bewuste keuze. Dat betekent niet dat andere aspecten van het woonbeleid geen aandacht meer moeten krijgen, integendeel, maar de samenstellers vragen zich vooral af waar precies overheidssturing nodig is.

In deze nota schetst Dirk Geldof, in samenwerking met Brecht Vandekerckhove, partner in Atelier Romain, studiebureau voor ruimtelijk ontwerp en ruimtelijk onderzoek, de evolutie naar superdiversiteit die Gent de komende jaren te wachten staat.

Gent kent zoals vele andere steden, een ingrijpende demografische transitie. De etnisch-culturele diversiteit groeit sneller dan velen beseffen. Gent is vandaag nog geen superdiverse stad; mensen met een (vrij recente) migtatie-achtergrond maken 'nog maar' iets meer dan een derde van de bevolking uit. Tegen 2030 zal meer dit meer dan de helft zijn en zal Gent een majority-minority-city zijn, net als Brussel en Antwerpen.

De woonbehoeften van de Gentse bevolking zullen eveneens in snel tempo verder diversifiëren. Toch lijkt de Gentse woningmarkt zich vandaag nog steeds in hoofdzaak te richten op traditionele gezinnen met (een of enkele) kinderen die een grondgebonden woning zoeken, op alleenstaanden of op koppels voor wie een appartement een gepast woonantwoord is.

Een structureel andere aanpak

De auteurs pleiten voor een diverssensitief woonbeleid. Wat dat concreet betekent, is een beetje paradoxaal: het Gentse woon- en ruimtelijke beleid zal tegelijk meer én minder aandacht moeten geven aan etnische diversiteit. 

Enerzijds zullen in een superdiverse stad etnisch-culturele verschillen minder zwaar doorwegen. Andere assen van verschil zoals leeftijd, gezinssituatie, kinderaantal, fysieke situatie en zeker inkomen spelen een belangrijkere rol. Een inclusief woonbeleid voor alle Gentenaars is dan aangewezen. Anderzijds spoort etnische origine vandaag nog te veel samen met kansarmoede en discriminatie op de woonmarkt. Op korte termijn moet de stad dus net extra aandacht besteden aan de noden en de context van de meest kwetsbare groepen en een actief anti-discriminatiebeleid voeren. 

Nog enkele concrete aanbevelingen:

• Maak werk van meer diversiteit in het woningaanbod, in elk prijssegment. Vooral betaalbare meerslaapkamer-appartementen en woningen zijn té zeldzaam. De bestaande woningen zijn ook moeilijk aanpasbaar en dus onvoldoende flexibel bij wijzigende gezinssamenstellingen, terwijl die flexibiliteit in gezinnen (met of zonder migratieachtergrond) steeds meer de regel wordt.
• Faciliteer ontmoeting in de publieke ruimte. Superdiverse stedelijke buurten kennen een veel intenser gebruik van de publieke en semi-publieke ruimte (straten, pleinen, parken, bibliotheken …)
• Combineer een inclusief beleid met categoriale keuzes. Voor een superdiverse stad als Gent heeft op korte terijn een aantal groepen nood aan een aanvullende aanpak op maat: vluchtelingen, daklozen, mensen zonder papieren, en ook Roma en Bulgaarse migranten.
• Erken de beperkingen van streven naar sociale mix en de gevaren van gentrificatie. De strategie van sociale mix dreigt de armoede veeleer te verschuiven en te verdunnen dan echt op te lossen.
• Erken de rol van aankomstwijken en transitiewijken vanuit een perspectief van ruimtelijke specialisatie en sociale stijging, niet louter als bron van problemen.
• Durf grondaandeel los te koppelen van de woning. Het druist in tegen het Vlaamse idee van wat een woning zou moeten zijn, maar invoeren van gebruiksrecht op grond in plaats van eigendom betekent niet minder woning en zou een sterke besparing kunnen opleveren. Dat betekent dat de stad zelf meer gronden zou moeten verwerven, en/of er alleszins geen meer verkopen, maar onderbrengen in een stedelijke trust.
• Streef naar meer levensloopbestendige woningen, zorg voor nabijheid, toegankelijkheid en bereikbaarheid van dagelijkse voorzieningen en ontmoetingsmogelijkheden, en garandeer een voldoende bereikbaar en toegankelijk openbaar vervoer.

>> Dit en nog veel meer is na te lezen in Woonstad Gent: Inspiratienota

[beeld: Stad Gent]